luật sư cố vấn doanh nghiệp

ĐƠN PHƯƠNG LY HÔN, ĐIỀU KIỆN, TRÌNH TỰ, THỦ TỤC GIẢI QUYẾT. HÃNG LUẬT ANH BẰNG - Hotline: 0913 092 912 - 0982 69 29 12

I, Căn cứ pháp lý:

- Luật cư trú 2006 sửa đổi, bổ sung năm 2013;

- Luật hôn nhân và gia đình năm 2014;

- Luật tố tụng dân sự năm 2015;

- Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 quy định về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí tòa án;

- Nghị quyết 01/2003/NQ-HĐTP ngày 16/04/2003 hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết một số loại tranh chấp dân sự, hôn nhân và gia đình.

II, Nội dung tư vấn:

Ly hôn được hiểu là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án. Trong trường hợp khi ly hôn mà không biết nơi cư trú của bị đơn thì việc giải quyết ly hôn sẽ khá phức tạp và lâu hơn so với thuận tình ly hôn. Vì vậy, dưới đây Hãng Luật Anh Bằng xin đưa ra quan điểm tư vấn để quý khách hàng có thể hiểu rõ hơn như sau:

Ảnh minh họa: Nguồn Internet.

1, Điều kiện ly hôn đơn phương:

Theo Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, Tòa án sẽ xem xét giải quyết yêu cầu ly hôn của vợ hoặc chồng nếu xét thấy có một trong các căn cứ sau:

- Vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài;

- Vợ hoặc chồng bị Tòa án tuyên bố mất tích;

- Vợ hoặc chồng bị bệnh tâm thần hoặc bệnh khác không thể nhận thức, làm chủ được hành vi, đồng thời là nạn nhân của bạo lực gia đình do vợ, chồng  gây ra làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của bên còn lại.

Tuy nhiên, trong trường hợp vợ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi thì chồng không có quyền yêu cầu ly hôn ngay cả khi có đủ các căn cứ nêu trên.

2, Thẩm quyền giải quyết án đơn phương ly hôn khi không biết nơi cư trú, làm việc của bị đơn.

Căn cứ tại Điều 35, Bộ luật tố tụng dân sự 2015 thì thẩm quyền giải quyết ly hôn thuộc về tòa án nhân dân cấp huyện. Theo quy định tại Điểm a, Khoản 1, Điều 40, Bộ luật tố tụng dân sự quy định về thẩm quyền của Tòa án theo sự lựa chọn của nguyên đơn, người yêu cầu như sau:

1,  Nguyên đơn có quyền lựa chọn Tòa án giải quyết tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động trong các trường hợp sau đây:

a) Nếu không biết nơi cư trú, làm việc, trụ sở của bị đơn thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, có trụ sở cuối cùng hoặc nơi bị đơn có tài sản giải quyết.”

Như vậy, trong trường hợp không biết nơi cư trú của bị đơn thì có thể yêu cầu Tòa án nơi bị đơn cư trú cuối cùng giải quyết ly hôn. Tuy nhiên nếu nơi cư trú của bị đơn không phải nơi đăng ký hộ khẩu thì phải xin xác nhận cư trú tại địa phương nơi bị đơn đang cư trú hiện tại hoặc nơi cư trú cuối cùng của bị đơn trước khi không có mặt tại nơi thường trú theo sổ hộ khẩu.

3, Thẩm quyền giải quyết án đơn phương ly hôn trong trường hợp bị đơn cư trú ở nước ngoài.

Theo khoản 3 Điều 35 và Điều 37 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, thẩm quyền giải quyết ly hôn có yếu tố nước thuộc Tòa án nhân dân cấp tỉnh.

Căn cứ Nghị quyết số 01/2003/NQ-HĐTP thì trường hợp bên đương sự là bị đơn đang ở nước ngoài không có địa chỉ, không có tin tức hoặc giấu địa chỉ nên nguyên đơn ở trong nước không thể biết địa chỉ, tin tức của họ, thì giải quyết như sau:

- Nếu bị đơn ở nước ngoài không có địa chỉ, không có tin tức gì về họ (kể cả thân nhân của họ cũng không có địa chỉ, tin tức gì về họ), thì Toà án ra quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án theo quy định và giải thích cho nguyên đơn biết họ có quyền khởi kiện yêu cầu Toà án cấp huyện nơi họ thường trú tuyên bố bị đơn mất tích hoặc đã chết theo quy định của pháp luật về tuyên bố mất tích, tuyên bố chết.

- Nếu thông qua thân nhân của họ mà biết rằng họ vẫn có liên hệ với thân nhân ở trong nước, nhưng thân nhân của họ không cung cấp địa chỉ, tin tức của bị đơn cho Toà án, cũng như không thực hiện yêu cầu của Toà án thông báo cho bị đơn biết để gửi lời khai về cho Toà án, thì coi đây là trường hợp bị đơn cố tình giấu địa chỉ, từ chối khai báo, từ chối cung cấp những tài liệu cần thiết. Nếu Toà án đã yêu cầu đến lần thứ hai mà thân nhân của họ cũng không chịu cung cấp địa chỉ, tin tức của bị đơn cho Toà án cũng như không chịu thực hiện yêu cầu của Toà án thông báo cho bị đơn biết, thì Toà án đưa vụ án ra xét xử vắng mặt bị đơn theo thủ tục chung. Sau khi xét xử Toà án cần gửi ngay cho thân nhân của bị đơn bản sao bản án hoặc quyết định để những người này chuyển cho bị đơn, đồng thời tiến hành niêm yết công khai bản sao bản án, quyết định tại trụ sở Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi bị đơn cư trú cuối cùng và nơi thân nhân của bị đơn cư trú để đương sự có thể sử dụng quyền kháng cáo theo quy định của pháp luật tố tụng.

3, Hồ sơ, thủ tục ly hôn đơn phương:

3.1, Hồ sơ ly hôn:

Để thực hiện việc ly hôn đơn phương cần chuẩn bị một bộ hồ sơ như sau:

- Đơn xin ly hôn (theo mẫu của Tòa án);

- Bản chính Giấy chứng nhận kết hôn (nếu có), trong trường hợp mất bản chính Giấy chứng nhận kết hôn thì nộp bản sao có xác nhận sao y bản chính của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền;

- Chứng minh nhân dân hoặc Hộ chiếu; Hộ khẩu (bản sao chứng thực);

- Bản sao Giấy khai sinh của con (nếu có con);

- Bản sao chứng thực chứng từ, tài liệu về quyền sở hữu tài sản (nếu có tranh chấp tài sản);

- Hồ sơ tài liệu chứng minh việc một bên đang ở nước ngoài (trong trường hợp bị đơn ở nước ngoài).

Lưu ý : Nếu hai bên đăng ký kết hôn theo pháp luật nước ngoài muốn ly hôn tại Việt Nam thì phải hợp thức lãnh sự Giấy đăng ký kết hôn và làm thủ tục ghi chú vào sổ đăng ký tại Sở Tư pháp rồi mới nộp đơn xin ly hôn tại tòa.

3.2, Trình tự thực hiện thủ tục ly hôn: 

Bước 1: Nộp hồ sơ hợp lệ về việc xin ly hôn tại Tòa án có thẩm quyền.

Bước 2: Trong thời hạn 7-15 ngày, Tòa án kiểm tra hồ sơ, nếu hồ sơ đầy đủ và hợp lệ thì Tòa án sẽ gửi thông báo tạm ứng án phí.

Bước 3: Nộp tiền tạm ứng án phí dân sự tại Chi cục thi hành án dân sự có thẩm quyền và nộp biên lai tạm ứng án phí cho Tòa án.

Bước 4: Tòa án mở phiên hòa giải tại tòa và tiến hành thủ tục ly hôn tại Tòa theo thủ tục sơ thẩm.

Thời gian giải quyết vụ việc ly hôn có yếu tố nước ngoài là từ 4 - 6 tháng từ ngày thụ lý theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015. Theo quy định tại Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 thì mức án phí sơ thẩm trong vụ việc ly hôn là 300.000 đồng nếu không có tranh chấp về tài sản; nếu có tranh chấp về tài sản, án phí được xác định theo giá trị tài sản...

4, Chuẩn bị khởi kiện, xác minh, thu thập chứng cứ:

Theo quy định tại khoản 5 Điều 70 BLTTDS 2015, nguyên đơn có nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, chứng minh để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Đồng thời, Điều 97 Luật này cũng quy định về việc xác minh, thu thập chứng cứ gồm:

1, Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền tự mình thu thập tài liệu, chứng cứ bằng những biện pháp sau đây:

a), Thu thập tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được; thông điệp dữ liệu điện tử;

b), Thu thập vật chứng;

c), Xác định người làm chứng và lấy xác nhận của người làm chứng;

d), Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cho sao chép hoặc cung cấp những tài liệu có liên quan đến việc giải quyết vụ việc mà cơ quan, tổ chức, cá nhân đó đang lưu giữ, quản lý;

đ,) Yêu cầu Ủy ban nhân dân cấp xã chứng thực chữ ký của người làm chứng;

e), Yêu cầu Tòa án thu thập tài liệu, chứng cứ nếu đương sự không thể thu thập tài liệu, chứng cứ;

g), Yêu cầu Tòa án ra quyết định trưng cầu giám định, định giá tài sản;

h), Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện công việc khác theo quy định của pháp luật.

2, Trong các trường hợp do Bộ luật này quy định, Tòa án có thể tiến hành một hoặc một số biện pháp sau đây để thu thập tài liệu, chứng cứ:

a), Lấy lời khai của đương sự, người làm chứng;

b), Đối chất giữa các đương sự với nhau, giữa đương sự với người làm chứng;

c), Trưng cầu giám định;

d), Định giá tài sản;

đ), Xem xét, thẩm định tại chỗ;

e), Ủy thác thu thập, xác minh tài liệu, chứng cứ;

g), Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được hoặc hiện vật khác liên quan đến việc giải quyết vụ việc dân sự;

h), Xác minh sự có mặt hoặc vắng mặt của đương sự tại nơi cư trú;

i), Các biện pháp khác theo quy định của Bộ luật này.

3, Khi tiến hành các biện pháp quy định tại các điểm c, d, đ, e và g khoản 2 Điều này, Tòa án phải ra quyết định, trong đó nêu rõ lý do và yêu cầu của Tòa án.

4, Trong giai đoạn giám đốc thẩm, tái thẩm, Thẩm tra viên có thể tiến hành các biện pháp thu thập tài liệu, chứng cứ quy định tại các điểm a, g và h khoản 2 Điều này.

Khi Thẩm tra viên tiến hành biện pháp quy định tại điểm g khoản 2 Điều này, Tòa án phải ra quyết định, trong đó nêu rõ lý do và yêu cầu của Tòa án.

5, Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày Tòa án thu thập được tài liệu, chứng cứ, Tòa án phải thông báo về tài liệu, chứng cứ đó cho đương sự để họ thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình.

6, Viện kiểm sát thu thập tài liệu, chứng cứ để bảo đảm cho việc thực hiện thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm.”

Việc thu thập chứng cứ trong vụ án ly hôn có những đặc trưng riêng, Tòa án giải quyết cần chú ý những đặc trưng này như về những loại giấy tờ cần giao nộp, những biện pháp thu thập chứng cứ để xác định tình trạng mâu thuẫn của vợ chồng, như khi xác định tình trạng hôn nhân thường phải qua phản ánh của những người có quan hệ gần gũi như cha, mẹ; tổ dân cư hay đoàn thể xã hội mà họ sinh hoạt…

Ví dụ: Trong trường hợp bị đơn vi phạm nghiêm trọng chế độ hôn nhân một vợ một chồng (chung sống như vợ chồng với người khác….) làm cho tình trạng hôn nhân trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài thì nguyên đơn khởi kiện cần cung cấp các bằng chứng chứng minh hợp pháp (Bằng chứng ngoại tình). Đó có thể là hình ảnh, tin nhắn, … giữa chồng/vợ và người đó. Chứng cứ ngoại tình phải đảm bảo yếu tố khách quan, hợp pháp không mang tính chất cá nhân. Một số chứng cứ bất hợp pháp đương nhiên cũng sẽ không được pháp luật công nhận. Các chứng cứ thu thập được phải đảm bảo tuân theo pháp luật. Bên cạnh đó, chúng phải có tính chất chân thực, chính xác, không bịa dựng chuyện. Theo đó, Tòa án sẽ tiến hành thụ lý và giải quyết ly hôn đơn phương  vì trường hợp này đã thỏa mãn một trong các điều kiện ly hôn đơn phương  như đã nêu ở phần 1.

Bài viết có giá trị tham khảo*

Trân trọng./.

HÃNG LUẬT ANH BẰNG | ANH BANG LAW | since 2007

VPGD: P. 905, Tòa nhà CT 4-5, ngõ 6, Phố Dương Đình Nghệ, Q. Cầu Giấy, Hà Nội
Web: anhbanglaw.com | luatsucovandoanhnghiep.vn | hangluatanhbang.vn
Email: luatsuanhbang@gmail.com | hangluatanhbang@gmail.com
Điện thoại: 043.7.645.594 - 043.7.673.930 - Fax: 043.7.675.594
Hotline GĐ: 0913 092 912 * 0982 69 29 12 Luật sư, ThS Minh Bằng