luật sư cố vấn doanh nghiệp

Tư vấn thành lập doanh nghiệp

Tư vấn sở hữu trí tuệ, bản quyền

Tư vấn kế toán thuế

Tư vấn mã số mã vạch, Tiêu chuẩn chất lượng

Tư vấn lao động, bảo hiểm xã hội

Thay đổi đăng ký kinh doanh

QUY ĐỊNH MỚI VỀ THỜI HIỆU KHỞI KIỆN. TƯ VẤN ĐƠN, HỒ SƠ KHỞI KIỆN : 0913 092 912 * 0982 69 29 12

Ảnh minh họa: Nguồn Internet.

Bộ luật Dân sự 2015 được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 24 tháng 11 năm 2015 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2017. Bộ Luật tố tụng dân sự 2015 được thông qua ngày 25 tháng 11 năm 2015 và có hiệu lực từ ngày 01 tháng 07 năm 2016. Bộ luật dân sự 2015 và Bộ luật tố tụng dân sự 2015 có nhiều điểm mới so với các bộ luật bị thay thế. Trong đó, thời hiệu khởi kiện là một trong những thay đổi đáng chú ý nhất.

Thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà chủ thể được quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm; nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện. (Khoản 3 Điều 150 Bộ Luật dân sự 2015).

Việc xác định đúng thời hiệu khởi kiện có ý nghĩa rất quan trọng trong hoạt động giải quyết tranh chấp của Tòa án. Thời hiệu khởi kiện cũng ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích của các bên trong tranh chấp dân sự. Trên thực tế, do thái độ vĩ hòa vi quý cũng như cả nể mà các chủ thể có quyền lợi bị xâm phạm “chần chừ” việc khởi kiện dẫn đến hết thời hiệu khởi kiện. Mặt khác, có nhiều trường hợp đương sự không đề cập đến việc hết thời hiệu nhưng cơ quan tố tụng tự viện dẫn quy định về thời hiệu để từ chối giải quyết tranh chấp.

Khắc phục hạn chế này cũng như tạo điều kiện tốt nhất cho các chủ thể bảo vệ quyền lợi của mình; đảm bảo cho một nền tảng các quan hệ trong đời sống dân sự ổn định, lành mạnh. Bộ luật tố tụng dân sự 2015 đã có quy định về trường hợp Tòa án giải quyết tranh chấp khi đã hết thời hiệu khởi kiện là: Tòa án chỉ áp dụng quy định về thời hiệu theo yêu cầu áp dụng thời hiệu của một bên hoặc các bên với điều kiện yêu cầu này phải được đưa ra trước khi Tòa án cấp sơ thẩm ra bản án, quyết định giải quyết vụ việc. Người được hưởng lợi từ việc áp dụng thời hiệu có quyền từ chối áp dụng thời hiệu, trừ trường hợp việc từ chối đó nhằm mục đích trốn tránh thực hiện nghĩa vụ. (Điều 184).

Với quy định này, việc hết thời hiệu chỉ có hiệu lực khi một bên hoặc các bên viện dẫn điều đó như một biện pháp tự vệ và cơ quan tố tụng không được tự viện dẫn việc hết thời hiệu để từ chối quyền yêu cầu của một bên nếu không được bên kia yêu cầu. Đây là một quy định hoàn toàn mới chưa từng được quy định trong các bộ luật trước đây, nhằm hạn chế sự can thiệp của cơ quan tiến hành tố tụng đồng thời ra điều kiện đối với người tham gia tố tụng trong việc áp dụng thời hiệu. Bên cạnh đó, Bộ Luật dân sự 2015 cũng có nhiều sửa đổi thời hiệu khởi kiện so với bộ luật dân sự 2005 theo chiều hướng kéo dài về thời hiệu. Cụ thể:

Thứ nhất, về các trường hợp không áp dụng thời hiệu khởi kiện, Điều 155 quy định: Thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự không áp dụng trong những trường hợp sau đây: (i) Yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân không gắn với tài sản; (ii) Yêu cầu bảo vệ quyền sở hữu, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác; (iii) Tranh chấp về quyền sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai; (iv) Trường hợp khác do luật quy định.

Trong đó, Bộ luật dân sự 2005 quy định không áp dụng thời hiệu khởi kiện trong các trường hợp sau: (i) Yêu cầu hoàn trả tài sản thuộc hình thức sở hữu nhà nước; (ii) Yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân bị xâm phạm, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác; (iii) Các trường hợp khác do pháp luật quy định.

Có thể thấy, quy định mới này tại bộ luật dân sự 2015 đã có sự mở rộng hơn so với bộ luật dân sự 2005, hướng đến việc giải quyết triệt để các tranh châp dân sự, đảm quyền và lợi ích cho các đương sự khi tham gia tố tụng.

Thứ hai, thời hiệu khởi kiện về hợp đồng tại bộ luật dân sự 2015 kéo dài hơn so với thời hiệu tại bộ luật dân sự 2005 là 1 năm. Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. (Điều 429).

Thứ ba, thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản có sự thay đổi so với bộ luật dân sự 2005. Tại bộ luật mới có sự phân định về thời hiệu khởi kiện giữa hai loại tài sản là động sản và bất động sản. Theo đó, thời hiệu này được bộ luật dân sự 2015 quy định là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. (Điều 623).

Thứ tư, Về thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại. Bộ luật dân sự 2005 quy định thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là hai năm, kể từ ngày quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, pháp nhân, chủ thể khác bị xâm phạm. Còn Bộ luật dân sự 2015 đã kéo dài thời hiệu này thành 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm (Điều 588).

Nhìn chung, bộ luật dân sự mới được ban hành đã kéo dài hơn thời hiệu khởi kiện đối với các tranh chấp dân sự. Thời hiệu được kéo dài hơn cũng đồng nghĩa với việc bảo vệ tốt hơn cho các chủ thể có quyền và lợi ích bị xâm phạm góp phần ổn định đời sống dân sự, xây dựng một đời sống dân sự ổn đinh, lành mạnh, văn minh. Có như vậy mới thúc đẩy được các quan hệ kinh tế phát triển bởi xét cho cùng các quan hệ dân sự chính là nền tảng của các quan hệ khác. Đặc biệt với quy định “Tòa án chỉ áp dụng quy định về thời hiệu theo yêu cầu áp dụng thời hiệu của một bên hoặc các bên” đã góp phần tạo điều kiện thuận lợi để giải quyết triệt để được các tranh chấp tồn đọng, kéo dài âm ỉ trong đời sống dân sự. Tuy vậy, các chủ thể cũng cần lưu ý đến thời hiệu khởi kiện để đảm bảo các quyền lợi của mình tránh bị mất quyền khởi kiện bởi quy định này chỉ áp dụng với điều kiện khi giải quyết vụ án tại Tòa án mà không có bên nào yêu cầu Tòa án xem xét tới việc áp dụng thời hiệu giải quyết vụ án.